به گزارش تارک خودرو: شیار و آجی که بر روی بیشتر تایرها دیده می شود، به مظنور بهبود تماس مابین تایر و سطح جاده در شرایط بارانی، طراحی شده است. بدون وجود چنین شیارهایی، آبهای موجود در سطح جاده، از محلی که تایر به سمت جاده نیرو وارد می کند، امکان خارج شدن نمی یابند. این امر باعث باقی ماندن سطح نازکی از آب مابین سطح جاده و تایر شده، و سبب از بین رفتن کامل اصطکاک می شود. در چنین شرایطی کشش مورد نیاز برای ترمز گرفتن، شتاب گیری و دور زدن فراهم نمی شود. در واقع شیارهای آج تایر، راه فراری برای آب ها فراهم می کنند.
برخی از تولید کنندگان تایر ادعا دارند که الگوی آج تایر آنها، همانند پمپی فعال، آب را به سمت خارج تایر پرتاب می کند؛ که این امر بوسیله ی طراحی نوعی آج انعطاف پذیر ممکن شده است.
اگر جاده خشک باشد، آج های تایر چسبندگی مابین تایر و سطح جاده را کاهش می دهند؛ زیرا با این آج ها سطح تماس تایر با جاده کاهش می یابد. به همین دلیل خودروهای مسابقه ای در مسیرهای خشک از تایرهای بدون آج یا تایرهای صاف استفاده می کنند؛ و اگر بطور ناخواسته در طول مسابقه باران ببارد، این تایرها به دلیل عدم چسبندگی به سطح مسیر مسابقه، خطرناک می باشند. به همین دلیل به ندرت از این تایرها در خودروهای معمولی استفاده می شود.
سطح تماس تایر در بعضی شرایط می تواند با کاهش فشار باد تایر، افزایش یابد. کم کردن فشار باد تایر تکنیکی است که برای وسایل نقلیه غیر جاده ای در محیط های ماسه ای و گل آلود و برفی استفاده می شود. کم کردن باد تایر باعث می شود که سطح تماس تایر با جاده افزایش یافته، و کشش بهتری ایجاد شود. هر چند این کار باعث افزایش مصرف سوخت، سایش بیشتر تایر، افزایش احتمال خرابی چرخ ( در صورت برخورد با شی ای سخت ) می گردد.
تایرهایی که برای فشارهای متغیر و کم طراحی نشده اند ( مانند تایر خودروهای معمولی )، بر روی جاده های سخت و خشن خم شده، مرکز تایر بالا آمده، و سطوح تماس بیشتر از آنکه افزایش یابند، کاهش می یابند. این پیچش تایر باعث می شود که آج ها همدیگر را فشرده، و کارائی یکدیگر را کاهش دهند. به علاوه، تنش غیر عادی وارده بر تایرهای کم باد، در ترکیب با افزایش دمای تایر، سبب ترکیدن تایر در حین رانندگی می شود.
عمق شیارهای آج تایر، تامین کننده ی بخش زیادی از ایمنی خودرو است؛ اما بتدریج کاهش یافته، و در طول عمر تایر به تدریج ساییده می شود. کشورهای زیادی قوانینی دارند که میزان حداقل عمق آج تایر خودروهای جاده ای و تایرهای خیلی پیشرفته را تنظیم و مرتب کرده است.
برای اندازه گیری عمق آج تایر روش های مختلفی وجود دارد. در یکی از این روش ها از بلوک های کوچک پلاستیکی استفاده می شود. این بلوک ها را در فواصلی از محیط خارجی تایر، در عمق شیارهای آج قرار می دهند؛ که اگر قسمت بالای بلوک با قسمت بالای آج تراز شود، آن تایر نیازمند تعویض است. در صورتیکه این بلوک ها در دسترس نباشند، می توان از عمق سنج آج تایر برای اندازه گیری عمق استفاده کرد.
در بسیاری از خودروها یکی از تایرهای جلو یا عقب زودتر از بقیه ساییده می شود. عمق آج ناهمگون تایرها می تواند باعث تغییر فرمان پذیری خودرو به طرز غیر قابل قبولی شود. بنابراین پیشنهادی که در این مورد وجود دارد این است که وقتی تایرهای خودرو به شکل خارج از الگوهای مناسب ساییده شوند، می توان آن ها را با یکدیگر جابجا کرد. این عمل، تعویض نوبتی تایرهای خودرو نامیده می شود ( Rotating The Tires ).
اگر تعلیق خودرو از تنظیم خارج شده باشد، ممکن است که تایرهای یک طرف سریعتر از طرف دیگر ساییده شوند؛ که در این مورد بهتر است تایرهای یک طرف را با طرف دیگر تعویض نماییم. اگر چه، نگهداری صحیح باید بر اساس الگوی تعویض نوبتی همان خودرو انجام شود؛ زیرا بعضی از خودروها نیازمند الگوهای ویژه ای برای چرخش تایر هستند.
برخی تایرها طوری طراحی شده اند که کشش مناسب را هنگامی دارا می باشند، که مثلا در جهت عقربه های ساعت یا خلاف آن بچرخند . در این حالت نباید تعویض تایرها از یک طرف به طرف دیگر باشد؛ زیرا ممکن است یک تایری که باید در جهت عقربه های ساعت بگردد، بر روی چرخی قرار گیرد، که در خلاف جهت عقربه های ساعت می گردد. چنین تایرهایی نوعا یک فلش بر روی دیواره ی جانبی خود دارند که جهت صحیح چرخش را نشان می دهد.
آج تایر، در جاده های خشک از اهمیت یا به عبارتی حساسیت کمتری برخوردار است. نمونه ی بسیار روشن آن، صاف بودن تایرها در خودروهای مسابقه ای می باشد، که به منظور چسبندگی بهتر با سطح جاده، صاف و بدون آج طراحی شده است.
نقش آج تایر هنگامی برجسته می شود که تایر در جاده های برفی، یخ زده، مرطوب و یا شن و ماسه ای حرکت کند. برای چرخ های جلو که وظیفه ی فرمان پذیری را بر عهده دارند، آجی مناسب است که همان آج در چرخ های عقب ممکن است از کارآیی کمتری برخوردار باشد؛ اما زمانی که چرخ محرک، همان چرخ فرمان پذیر باشد، نوع استفاده از آن متفاوت می گردد.
تایرهای با آج راه راه از سال ۱۹۴۰ برای استفاده در خودروها بکار گرفته شدند، و کارایی نسبتا خوبی داشتند. اگر به شیارهای آج توجه کنید، ملاحظه خواهید کرد که آج ها با خطوط عرضی قطع شده اند، و برجستگی وسط بدون بریدگی است. این شیارها برای بیرون راندن آب باران یا یخ از وسط تایر به اطراف در نظر گرفته شده اند. همچنین برجستگی وسط برای شکستن و بریدن آب موجود بر سطح جاده به دو قسمت، و پخش کردن آب بوسیله آج های کناری طراحی شده است. البته این نوع آج، برای حرکت بر روی برف و گل، شیارهای آج را پر کرده، تایر را به شکل بدون آج در می آورد.
در تایرهایی که برای شرایط برفی ساخته شده اند، آج ها بصورت جدا از هم بوده، و لبه های تیزی دارند؛ که باعث شکسته و خارج شدن لایه های برف و گل از زیر تایر می شود.
در جاده ها و سطوح پوشیده از آب، تماس تایر با سطح جاده کاهش می یابد. کار تایر مطلوب، کنار زدن آب های زیر تایر و پراکنده شان به اطراف می باشد. مقدار آبی که در زیر تایر باقی می ماند، به وسیله ی حفره های آج جذب شده، و به پشت چرخ پرتاب می گردد.
در سرعت های زیاد خودرو، توده ی آب جمع شده در زیر تایر، فرصت پخش شدن پیدا نکرده، و مانند گره ای چرخ را از جاده بلند می کند. این پدیده در تایرهای کهنه به صورت شدیدتری ظهور می کند. چنین تایری نمی تواند به خوبی شتاب گرفته، ترمز کند و یا فرمان پذیری مناسبی داشته باشد.
منبع: تکنولوژی شاسی خودرو، انتشارات پارتیان، مهندس حسین رمضانی
