لوگو تارک خودرو
بالانس چرخ ها

بالانس چرخ ها

به گزارش تارک خودرو: تراز کردن خودرو یکی از مهمترین فاکتورها، نه تنها برای محافظت از خودرو، بلکه برای تایرها نیز می باشد. تراز نبودن هر یک از چرخ های جلو یا عقب می تواند باعث ساییده شدن ناهمگون تایرها، صدمه دیدن تعلیق و فرمان پذیری نامناسب خودرو گردد.

هر زمانی که راننده یک سری جدید از تایرها را بر روی خودرو نصب می کند، باید به تراز کردن چرخ ها نیز اقدام نماید. همچنین بعد از ضربه ی بزرگی که به چرخ ها وارد می شود، مانند زمانی که خودرو در چاله ی بزرگی می افتد یا با جدول و موانع کنار خیابان برخورد می کند، باید اقدام به تراز کردن چرخ ها نمود. همچنین برای حفاظت از خودرو باید بعد از هر ۳۰۰۰۰ کیلومتر (۱۸۷۰۰۰ مایل) برای تراز کردن چرخ ها اقدام کرد.

انواع مختلفی از تراز کردن وجود دارد، که شامل تراز کردن دو چرخ و چهار چرخ می باشد. تراز کردن دو چرخ همیشه توصیه می شود؛ البته بعضی خودروها قابلیت تراز کردن چرخ های عقب را ندارند.

هشدارهای اخطار دهنده ای که برای فرا رسیدن زمان تراز کردن چرخ ها ممکن است با آنها برخورد کنید، خمیدگی خودرو به یک طرف، ایجاد ارتعاشات ناخواسته و سایش غیرهمگون تایرها می باشد.

هرگاه چرخی کاملا بالانس و متعادل باشد، محور چرخ در مرکز ثقل آن قرار گرفته، و حرکت یکنواخت و متعادلی در هنگام گردش چرخ حاصل می شود. حال چنانچه چرخی بالانس نباشد، نقطه ی ثقل در خارج از محور چرخ قرار گرفته و تولید نیروهای نامتعادلی می کند، که چرخ را به شدت می لرزاند، و حرکت خودرو را با ارتعاشات افقی و عمودی همراه می سازد.

از آنجایی که نامتعادل بودن چرخ (مجموعه ی تایر و رینگ) سبب به وجود آمدن نیروی گریز از مرکز می شود، لازم به ذکر است که مقدار این نیرو به سرعت بستگی داشته، و با افزایش سرعت مقدار این نیرو و در نتیجه میزان اختلالات و ارتعاشات منتقل شده به خودرو نیز افزایش می یابد. بنابراین بالانس نبودن چرخ، در سرعت بالای خودرو بیشتر محسوس می باشد. همچنین این نیروهای نامتعادل چرخ می توانند تعلیق های خودرو را در زمانی که فرکانس گردش چرخ با فرکانس رزونانس تعلیق برابر می شود، تحت تاثیر خود قرار دهند.

در کارخانجات تایرسازی، در هنگام تولید تایر به دلیل ناهمگونی در پخش مواد تشکیل دهنده ی ساختمان تایر، نقاطی وجود دارند که سنگین تر از بقیه ی قسمت ها می باشند، که همین امر سبب ایجاد عدم تعادل (بالانس نبودن-Imbalance-Unbalance) چرخ می شود. اگر چنین چرخی را بر روی محوری کم اصطکاک قرار داده و رها کنیم، نقطه ی سنگین بنا بر قانون گرانش به طرف پایین کشیده می شود، که این عدم تعادل را نابالانسی استاتیکی می نامیم. مقدار جرمی که این عدم تعادل را ایجاد می کند، زیاد نیست؛ اما با چرخش چرخ، نیروی گریز از مرکز زیادی را تولید می کند. زیرا نقاط سنگین به دور مرکزیت دیگری به غیر از محور چرخ می گردند، و نقطه ی ثقل را عوض می کنند؛ در صورتیکه محور چرخ، بلبرینگ و توپی چرخ برای این تغییر نقطه ی ثقل هماهنگ نیستند.

متعادل نبودن دینامیکی چرخ نیز سبب تولید نیروهای نامتعادلی می شود، که سعی در ایجاد ارتعاش جانبی داشته، و چرخ را به دو طرف می پیچاند.

  • بالانس استاتیکی (Static Balance):

منظور از بالانس کردن استاتیکی چرخ، توزیع یکنواخت وزن بر روی رینگ است. چرخی که از لحاظ استاتیکی بالانس نباشد، در صفحه قائم نوسان می کند.

زمانی که کلیه ی جرم های نابالانس در صفحه ی واحدی قرار داشته باشند، برآیند نابالانسی به صورت یک نیروی شعاعی منفرد خواهد بود. چنین نابالانسی را می توان با یک آزمایش استاتیکی، که در آن مجموعه ی چرخ و تایر روی یک محور افقی قرار می گیرند، تشخیص داد. چرخ می غلتد و در وضعیتی قرار می گیرد که نقطه ی ثقل، درست زیر محور افقی واقع شود. این نوع نابالانسی را نابالانسی استاتیک می نامیم؛ زیرا بدون آنکه چرخ را به دوران اجباری در آوریم، قابل تشخیص است.

در اثر گردش جرم اضافه ی موجود در مجموعه ی چرخ و تایر، نیروی گریز از مرکزی تولید می شود، که باعث بلند کردن چرخ در هنگام رسیدن جرم اضافه به نقطه ی مرگ بالا می شود. این حرکت بالا رفتن نهایتا سبب بالا و پایین رفتن مجموعه ی چرخ و تایر شده، و احساس پرش را ایجاد می کند؛ همچنین بصورت ارتعاشات ناخواسته ای در بدونه ی خودرو نمود پیدا کرده، و باعث ارتعاش فلکه فرمان (غربیلک فرمان) می شود. راندن تایری که تعادل استاتیکی ندارد، در طولانی مدت سبب سایش ناهمگون آج تایر، تولید ارتعاش و فرمان پذیری نامناسب خودرو نیز می شود.

نوعی از دستگاه بالانس استاتیکی، بالانس حبابی (Bubble Balancer) است. برای بالانس کردن چرخ از لحاظ استاتیکی باید آن را از روی خودرو باز کنید و بر روی دستگاه بالانس استاتیکی قرار دهید. اگر قسمتی از چرخ سنگین تر باشد (بالانس نباشد)، حباب وسط دستگاه جابجا شده، و در مرکز دستگاه نمی ماند. در این حالت است که با افزودن وزنه به رینگ، به بالانس کردن چرخ اقدام می نمایید.

  • بالانس دینامیکی (Dynamic Balance):

در اثر عدم تعادل دینامیکی چرخ، نیروی نامتعادل سعی در ارتعاش جانبی چرخ داشته، و آن را به دو طرف می پیچاند. هدف از بالانس دینامیکی چرخ، توزیع یکنواخت وزن در دو طرف خط مرکزی تایر است.

وقتی نابالانسی در بیش از یک صفحه وجود داشته باشد، برآیند آن شامل یک نیرو و یک گشتاور نوسانی بوده، و به عنوان نابالانسی دینامیک شناخته می شود. نیروی بر آیند را با آزمایش استاتیکی فوق الذکر می توان تعیین کرد؛ اما گشتاور نوسانی را بدون آن که روتور دوران اجباری در آید، قابل تشخیص نیست.

شکل بعد مجموعه ی چرخ و تایری را نشان می دهد، که دو نقطه ی سنگین با وزنی برابر، در زاویه ی ۱۸۰ درجه ای نسبت به یکدیگر، در نقطه مقابل هم قرار گرفته اند. در صورتیکه این مجموعه بچرخد، نیروهای گریز از مرکزی به وجود می آیند، که باعث تولید ارتعاشات زیادی می شوند؛ اما نیروی نامتعادلی که به عنوان مسبب نابالانسی استاتیکی شناخته می شود، وجود نخواهد داشت. نابالانسی زیاد دینامیکی از این نوع، ارتعاشات زیادی را از طریق اجزاء تعلیق به سرنشینان وسیله ی نقلیه منتقل می کند، مخصوصا در سرعت های زیاد.

بالانس کننده های مدرن، چرخ را به منظور اندازه گیری و تشخیص هر دو نیروی نامتعادل بالا و پایین و پهلو به پهلو، می چرخانند.

برای متعادل کردن چرخی که تعادل دینامیکی ندارد، وزنه ی معادل را در همان صفحه و در زاویه ۱۸۰ درجه ای از جرم نامتعادل کننده، بر روی رینگ قرار می دهند.

بالانس دینامیکی، بسته به نوع دستگاه بالانس مورد استفاده، می تواند پس از باز کردن چرخ از روی خودرو، یا بدون باز کردن آن انجام شود. لازم است قبل از شروع به کار دستگاه بالانس چرخ، سرپوش ایمنی آن را پایین بیاورید. این سرپوش، از پرتاب سنگریزه از لای شیارهای آج لاستیک در حین چرخش جلوگیری می کند. این دستگاه نشان می دهد که چه مقدار وزنه در کجای رینگ باید نصب گردد، تا چرخ بالانس شود.

نکاتی درباره بالانس مجموعه ی چرخ و تایر:

  • پسماند نابالانسی استاتیکی باید از ۱٫۲ اونس کمتر باشد. (اونس واحد اندازه گیری وزن است که برابر با یک شانزدهم پاوند یا ۲۸ گرم می باشد)
  • پسماند نابالانسی دینامیکی باید از ۱٫۴ اونس در صفحه کمتر باشد.
  • قطر بزرگتر موجود برای قرار گرفتن وزنه های متعادل کننده، به وزنه های کمتری نیاز دارد.
  • فاصله ی بیشتر میان دو نقطه ی سنگین تر، به وزنه کوچکتری برای تصحیح نیاز دارد.
  • اگر بالانس استاتیکی تنها گزینه شما باشد، همیشه چرخ ها را وارسی کنید که پسماند نابالانسی دینامیکی در محدوده ی قابل قبولی باشد.
  • مقدار کمی پسماند نابالانسی دینامیکی، به همان مقدار پسماند نابالانسی استاتیکی، ترجیح داده می شود.
  • مقدار زیادی نابالانسی دینامیکی، بیشتر از همان مقدار نابالانسی استاتیکی، سبب ارتعاش می شود.

 

  • منابع دیگر تولید ارتعاش:

در بعضی از مواقع ممکن است، مجموعه ی چرخ و تایر نصب شده بر روی خودرو بالانس باشند، اما سرنشینان وجود ارتعاش را احساس کنند! در ادامه تعدادی از عوامل تولید ارتعاش را بیان می کنیم:

۱- کج بودن چرخ

۲- خارج شدن تایر از شکل دایره ای خود

۳- وجود نقصی در نصب چرخ به محور

۴- سختی ناهمگون دیواره ی جانبی تایر

۵- معیوب و فرسوده بودن قطعات ترمز

۶- معیوب و فرسوده بودن اجزای سیستم انتقال قدرت یا موتور

۷- معیوب و فرسوده بودن اجزای تعلیق

۸- معیوب و فرسوده بودن یاتاقان چرخ

۹- از تنظیم خارج شدن زاوایای چرخ

 

منبع: تکنولوژی شاسی خودرو، انتشارات پارتیان، مهندس حسین رمضانی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *